30/12/2020- കറൻസിയിലെ വ്യക്തികൾ- മിർസ ഉലുഗ് ബേഗ്

              

ഇന്നത്തെ പഠനം
അവതരണം	ഹനീസ് M. കിളിമാനൂർ
വിഷയം	കറൻസിയിലെ വ്യക്തികൾ
ലക്കം	29

   

മിർസ ഉലുഗ് ബേഗ്

ഉലുഗ് ബേഗ് (മിർസ മുഹമ്മദ് തരാഗെ ബിൻ ഷാരൂഖ്,  22 മാർച്ച് 1394 - 27 ഒക്ടോബർ 1449) അറിയപ്പെടുന്ന  ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞനും ഗണിതശാസ്ത്രജ്ഞനും ആയിരുന്നു. സമർകണ്ടിൽ (നിലവിൽ ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാൻ) ഉലുഗ് ബേഗിൻ്റെ പ്രശസ്തമായ പ്രതിമ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു.

ഗണിതശാസ്ത്രത്തിലെ ത്രികോണമിതി, ഗോളീയ ജ്യാമിതി എന്നിവയിലെ കണ്ടെത്തലുകൾ, കല, ബൗദ്ധികപ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവയിൽ ഉലുഗ് ബേഗ് ശ്രദ്ധേയനായിരുന്നു അറബി, പേർഷ്യൻ, തുർക്കിക്, മംഗോളിയൻ, ചെറിയ അളവിൽ ചൈനീസ് എന്നീ അഞ്ച് ഭാഷകൾ അദ്ദേഹം സംസാരിച്ചുവെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു.  അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണകാലത്ത് (ആദ്യം ഒരു ഗവർണറായി, പിന്നെ തിമൂറിഡ് സാമ്രാജ്യത്തിൻ്റെ അധിപനായി) നവോത്ഥാനത്തിന്റെ സാംസ്കാരിക ഉന്നതി നേടി. 

1424 നും 1429 നും ഇടയിൽ അദ്ദേഹം സമർകാൻഡിൽ (ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാൻ) വലിയ ഒരു ഉലുഗ് ബേഗ് ഒബ്സർവേറ്ററി നിർമ്മിച്ചു. അക്കാലത്ത് ഇസ്ലാമിക ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും മികച്ച നിരീക്ഷണാലയങ്ങളിലൊന്നായും മധ്യേഷ്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയ നിരീക്ഷണകേന്ദ്രമായും പണ്ഡിതന്മാർ കണക്കാക്കിയിരുന്നു.  പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട നിരീക്ഷണ ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞനായി ഉലുഗ് ബേഗിനെ പിന്നീട് പല പണ്ഡിതന്മാരും അംഗീകരിച്ചു.  സമർകണ്ടിലും ബുഖാറയിലും അദ്ദേഹം ഉലുഗ് ബേഗ് മദ്രസ (1417–1420) നിർമ്മിക്കുകയും നഗരങ്ങളെ മധ്യേഷ്യയിലെ സാംസ്കാരിക പഠന കേന്ദ്രങ്ങളാക്കി മാറ്റുകയും ചെയ്തു. എന്നിരുന്നാലും, ഉലുഗ് ബേഗിന്റെ ശാസ്ത്ര വൈദഗ്ദ്ധ്യം ഭരണത്തിലെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ കഴിവുകളുമായി പൊരുത്തപ്പെടുന്നില്ല.  ഹ്രസ്വകാല ഭരണത്തിൽ, തന്റെ അധികാരം  സ്ഥാപിക്കുന്നതിൽ അദ്ദേഹം പരാജയപ്പെട്ടു.  തൽഫലമായി,  കുടുംബത്തിലെ  മറ്റ് ഭരണാധികാരികൾ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണത്തിലെ ദുർബലത മുതലെടുക്കുകയും പിന്നീട് അദ്ദേഹത്തെ അട്ടിമറിക്കുകയും കൊലപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.

സെൻട്രൽ ബാങ്ക് ഓഫ് ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാൻ 2019 ൽ പുറത്തിറക്കിയ 100,000 സോം കറൻസി നോട്ട് .  ഉസ്ബെക്ക് ശാസ്ത്രജ്ഞനായ മിർസോ ഉലുഗ്ബെക്കിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കും ജ്യോതിശാസ്ത്രത്തിലെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ നേട്ടങ്ങൾക്കും വേണ്ടിയാണ് ബാങ്ക് നോട്ടിന്റെ വിഷയം സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്നത്.

മുൻവശം (obverse): മിർസോ ഉലുഗ് ബേഗിൻ്റെ പ്രതിമയുടെ ചിത്രം ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. ഇത് ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാനിലെ സമർകണ്ടിലെ ഉലുഗ് ബേഗിന്റെ നിരീക്ഷണാലയത്തിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. സൗരയൂഥത്തിലെ ഗ്രഹങ്ങളും ഭ്രമണപഥത്തിൽ ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു, വിവിധ വലുപ്പത്തിലുള്ള നക്ഷത്രങ്ങളും കാണാൻ കഴിയും.

പിൻവശം (Reverse): ഇരുണ്ട തവിട്ട് നിറത്തിൽ അച്ചടിച്ച മിർസോ ഉലുഗ് ബേഗ് ഒബ്സർവേറ്ററിയുടെ വിശദമായ ചിത്രം പിന്നിൽ കാണാം.